Czas Emancypantek

Jak dobrać gorset?

Mimo wysiłków lekarzy i innych krytyków gorsety były w powszechnym użyciu. Bardzo nieliczne kobiety z nich rezygnowały. Kupienie lub zamówienie dobrego gorsetu nie było łatwe – wybór był znaczny. Na szczęście z radą spieszyły tu damskie czasopisma, dokładnie informując, na co zwracać przy doborze gorsetu uwagę oraz gdzie go najlepiej kupić lub zamówić. Mówiły także, co jest aktualnie modne – jak wszystko inne, gorsety również podlegały modzie.

Bardzo promowano gorsety „higieniczne” – w tym wypadku było to słowo-wytrych, mające świadczyć o tym, że gorset nie jest szkodliwy dla zdrowia. Niezależnie od stosowanych „higienicznych” rozwiązań, gorsety bardzo mocno ściskały w talii.

Co do gorsetów samych, tych forma teraźniejsza krótka, bez ramionczek, rodzaj szerokiego paska, zwanego hiszpańskim (espagnole), upasowanego do figury, z przodu zapinanego jest jedyną, jaką wymyślić można dla wygody i utrzymania dobrej figury. Był czas, temu lat 15, że, gorsety bez szwu maszynowe, uważano za coś nader dobrego, ale chwila tej nowości krótko trwała, dziś przekonano się dowodnie, że tylko gorsety szyte nie wychodzą z fasonu i w użyciu są wygodne i zgrabne.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Przegląd mód. Gorsety, w: „Bluszcz”, Dodatek, 1866

Najlepsze, to jest, najlepszego kroju u najsumienniej odrabiane gorsety, widzieliśmy i używamy je od lat 10 u pani Payer, na Krakowskiem-Przedmieściu, nie dochodząc kościoła Ś. Krzyża. Cena ich jest umiarkowana, gdyż od rsr. 5 do 10 można mieć różne gorsety, fason zawsze ten sam doskonały, różnica jest tylko w doborze materyału. Widzieliśmy tam także pyszne gorsety, do wyprawy bardzo bogatej, jedwabne białe i popielate, jeden z nich czarny morowy garnirowany koronką Cluny, nie trafił nam jednak do gustu, bo zdaje się, iż przyjemnie jest mieć przy ciele wszystko białe.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Przegląd mód. Gorsety, w: „Bluszcz”, Dodatek, 1866

Za najlepszy magazyn gorsetów w Warszawie uważany jest skład pani Payer obok kościoła Świętokrzyzkiego na Nowym Świecie. Uzdolniwszy się do swego zawodu w Paryżu, wykonywa roboty swoje na sposób francuzkich wyrobów tego rodzaju, wprowadzając w użycie wszelkie nowe ulepszenia i fasony. Można się u niej zaopatrzyć nie kupując osobiście, ale tylko przysyłając formę, licząc takową na ogólnie dziś w krawiecczyźnie przyjęte centymetry, a mianowicie podając: 1sze objętość w pasie, 2gie szerokość w piersiach, 3cie szerokość w plecach, 4te objętość w biodrach, 5te długość całego stanu, 6te długość stanu braną od ręki pod pachą aż do pasa.

Gorsety, w: „Bluszcz”, Dodatek, 1866

Mówiąc o sukniach, naturalnie przychodzą nam na myśl gorsety, które dawniej pełne brykli i fiszbinów, były powodem wielu słabości, a przynajmniej wielkiej niewygody; dziś to wszystko nie istnieje, gdyż ani jeden fiszbin nie powinien być zanadto. Fiszbiny lub brykielki potrzebne a dolegające, podszywają się pluszem. Przeszłego roku daliśmy obszerny artykuł o gorsetach, ze wszystkiemi uwagami, jakie mogą i hygiena nastręczać może, dziś więc rzucamy tylko pobieżne słówka, że gorset dobry, podług dzisiejszych wygodnych wzorów zrobiony, nikomu szkodzić nie może, a jest dla dobrego i oszczędnego noszenia sukien niemal koniecznością. Zresztą dziś mało już kto ambicionuje o cienkość osy, co przy dawniejszych stanikach z bawetami, był przyczyną ściskania się szkodliwego i ztąd uprzedzeń przeciw gorsetom.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Przegląd mód, w: „Bluszcz”, Dodatek, 1867

Dodajem tylko, że gorseta gotowego brać nigdy nie warto, lecz kazać zrobić podług miary u p. Payer, wprost kościoła Śgo Krzyża, która sumiennie, to zaręczyć możemy, pracując od dzieciństwa w tym zawodzie, umie i zna doskonale wszelkie warunki, jakich dobry gorset wymaga.

Lucyna Ćwierczakiewiczowa, Przegląd mód, w: „Bluszcz”, Dodatek, 1867

Pisząc o modnych nowościach, nie podobna nie wspomnieć o gorsetach tiulowych, jakie wymyśliła p. Billard. Są one odszyte z grubego bawełnianego tiulu w duże oczy, z boków dana elastyka, fiszbiny naszyte są wstążką pod tiul podwleczoną – w pasie podszywa się szeroka wstążka aby gorset dał się dowolnie przyciągnąć. Gorsety te mają być tak mocne jak zwyczajne z bawełnianego materjału, i odpowiednie zarówno do figur szczupłych jak i do otyłych, nazywają je letnimi-pięknie przystrojone gipiurą kosztują 70 fr. – mniej bogate 50 a najskromniejsze 40 fr.

Mody, w: „Tygodnik mód i powieści”, 1873

Wspominaliśmy już o gorsetach, teraz dodamy jeszcze że najświeższe, czy to tiulowe czy repsowe, nie są sznurowane z tyłu ale przodem spinane nu klamry i elastyki. Dla osób ubierających się bardzo starannie, jest to o tyle lepiej, że nie ma sznurowania na plecach, które często i odznacza się na staniku.

Mody, w: „Tygodnik mód i powieści”, 1873

Osoby dobrej tuszy, pragnące jednak ubierać się obcisło noszą poniżej gorseta pasy elastyczne 15 – 20 cent. szerokie, do których dopiero przypina s i ę spódniczkę. Potrzeba jednak dużej dozy pretensyi i cierpliwości, ażeby znosić taki przymus i umęczenie. Obowiązkiem było naszym wspomnieć o tym rodzaju modnych tortur, których jako bardzo szkodliwych zdrowiu radzimy unikać.

O bieliźnie, w: „Tygodnik mód i powieści”, 1877

Do polecanych należała także firma „Marie”

Główną zaletą gorsetów wspomnianej firmy, jest, że nigdy z formy nie wychodzą, a są bardzo wygodne, nigdy nie uciskają, co przypisać trzeba wybornym fiszbinom francuzkim i takiemu krojowi.

Przegląd mód, w: Bluszcz, Dodatek, 1887

Zamiast nizkich, wygodnych, zeszłorocznych gorsetów, robią obecnie gorsety bardzo wysokie, proste i daleko zachodzące po za biodra. Są to prawdziwe pancerze, pozbawiające wdzięku i swobody ruchów, a nawet przeszkadzające dłuższemu chodzeniu. Niestety jednak tylko takie dziwaczne gorsety mogą być zastosowane do obecnego kształtu sukien, także na innym gorsecie suknia obecnego fasonu leżeć dobrze nie może. Już to tegoroczna moda zupełnie wygnała uwydatnione brzuszki i biodra. Często też wobec tego zachodzi potrzeba specyalnego i znakomitego kroju gorsetu.

L. S., Przegląd mód paryskich, w: Bluszcz, Dodatek, 1899

Jeśli jednak uciekamy się do kupna gotowego gorsetu, powinniśmy uważać, aby nie był on zbyt sztywnym, w takim bowiem figura wygląda jak wycięta z drzewa; tęgie osoby dobierać sobie muszą gorset, w którym fiszbiny prostopadle są umieszczone, szczupłe zważać powinny aby odległość ich od siebie zwężała się ku dołowi, a rozszerzała ku górze; długość na biodrach musi być przystosowaną do wzrostu danej osoby.
Materyał jest rzeczą gustu; gruby cwilich jednak nie jest polecenia godnym, lepszym już jest atłas, choćby bawełniany, jako podatniejszy najpraktyczniejszą jednak jest skóra jelonkowa; oczywiście nie wchodzą tu w rachunek kobiety otyłe, którym konieczność każe wybierać oporne, twarde materyały. Latem a także dla wątłych, słabych organizmów kobiecych korzystne są gorsety z tiulu grubego lub wstążek jedwabnych lekkie i nie krępujące swobody ruchów, rozszerzające się za każdem odetchnieniem, dzięki gumowym taśmom, w które są zaopatrzone.

A. Callier, Hygiena piękności. Praktyczny poradnik dla prawdziwie eleganckich kobiet na podstawie najlepszych źródeł skreśliła, Kraków, Warszawa 1903

Gorset powinien zawsze być czystym, brudny gorset jest wstrętnym i daje o noszącej go jak najgorsze świadectwo a choćby nie wyszedł jeszcze z fasonu, trzeba go, skoro tylko cokolwiek się przybrudzi, bądź odrzucić, bądź oddać do fabryki do prania. Dlatego też nie należy go używać inaczej jak pod osłoną trykotowego czy innego cache-corset.

A. Callier, Hygiena piękności. Praktyczny poradnik dla prawdziwie eleganckich kobiet na podstawie najlepszych źródeł skreśliła, Kraków, Warszawa 1903

Najgustowniejszym jest gorset biały, bez względu na materyał, z jakiego jest zrobiony; jasne niebieskie, różowe, lila brudzą się równie szybko a nie są tak eleganckie, chyba, że są przystosowane do koloru halki; gorset popielaty lub kremowy od samego początku już wygląda jak brudny. Czarny gorset jest bardzo praktycznym, trudno temu przeczyć, zawsze wygląda porządnie, łatwo bowiem jest utrzymać w porządku białą jego podszewkę; - czarny atłasowy jest nawet eleganckim i z pewnością lepszy jest gorset czarny porządny od białego przybrudzonego, choć nie robi takiego efektu strojności.

A. Callier, Hygiena piękności. Praktyczny poradnik dla prawdziwie eleganckich kobiet na podstawie najlepszych źródeł skreśliła, Kraków, Warszawa 1903

Wynaleziono jednak gorset ze wstążek, który nie krępuje ciała i zdaje się urzeczywistniać następujące pragnienie: podtrzymywać biust, nie krępując bynajmniej oddychania i bicia serca. Gorset ten pozostawia swobodę bokom i żołądkowi i nie zmienia wątroby, co się zdarza przy gorsetach fiszbinowych i sztywnych, a co jest bardzo niekorzystne tak dla zdrowia, jak również dla piękności.

Baronowa Staffe, Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet. Wydanie nowe, Warszawa 1903

Wedle mnie cwelich jest materyałem zbyt twardym na gorsety. Atłas, nawet atłas bawełniany jest lepszy, jeżeli idzie o gorset, nie zaś o pancerz; ale najlepszym materyałem byłaby skóra z daniela. Mówię tu ciągle o kobietach niezbyt wydatnej tuszy.
Dojdziemy zapewne do tego punktu doskonałości, gdyż robią już na lato gorsety z tiulu greckiego, robią gorsety rozszerzające się dowolnie przy oddychaniu, dzięki powszywanym w nie elastykom: gorsety takie są konieczne dla osób słabych i delikatnych.

Baronowa Staffe, Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet. Wydanie nowe, Warszawa 1903

Krótki gorset jest pod każdym względem lepszy od długiego, zarówno z uwagi na elegancyę, jak tez i na wygodę. Gorset zbyt wysoki podnosi ramiona czego powinno się unikać. Zbyt długi w dolnej części nieestetycznie przedłuża stan, nogi wydają się krótsze i w ten sposób zatraca się harmonię proporcyi, tę harmonię, która stanowi prawdziwą piękność. Krótki gorset pozostawia cała giętkość w ruchach.

Baronowa Staffe, Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet. Wydanie nowe, Warszawa 1903

Biały gorset, z jakiegokolwiek byłby materyału, jest najpiękniejszy. Nie lubię gorsetów różowych, niebieskich, żółtych etc., które równie prędko brudzą się jak białe, a mniej są gustowne. Szare i żółto-szare gorsety od początku brudno wyglądają i można je wziąć za białe… bardzo brudne.
Czarny gorset jest bardzo ekonomiczny. Ma on tę zaletę, że się nie brudzi, a bardzo łatwo utrzymać można w czystości białą podszewkę aż do zupełnego zniszczenia gorsetu. W każdym razie, lepszy jest gorset czarny a w dobrym stanie niż brudny biały.

Baronowa Staffe, Piękność i zdrowie. Praktyczne rady, wskazówki i przepisy dla kobiet. Wydanie nowe, Warszawa 1903

Właścicielka firmy „Aurelja” przedstawiała nam swe „Anti – gorsety” z białych lub szarych tasiem, tak miękkie a elastyczne że można je zwinąć bez szkody dla sprężynek platynowych, i dający się prać w domu bez zachodu; za praktyczne te gorsety otrzymała wynalazczyni złoty medal w Paryżu, drugi zaś na wystawie Sportowej warszawskiej.

Acer, Wędrówki sezonowe po warszawskich magazynach, w: „Dobra Gospodyni”, 1905

Bluszcz, 1865 Bluszcz, 1865

Bluszcz, 1866 Bluszcz, 1866

Bluszcz, 1866 Bluszcz, 1866 Bluszcz, 1866 Gorset, 1871 Corset, 1871 Tygodnik mód i powieści, 1871 Tygodnik mód i powieści, 1871

Gorsety dla dziewczynek, 1872 Corsets for little girls, 1872 Tygodnik mód i powieści, 1872 Gorset, 1872 Corset, 1872 Tygodnik mód i powieści, 1872 Gorset, 1876 Corset, 1876 Bluszcz, 1876 Bluszcz, 1876 Tygodnik mód i powieści, 1876