Polski patriotyzm nakładał na kobiety dodatkowe obowiązki. Patriotyczny kontekst nadawano różnym aspektom życia – patriotyzmem było zaszczepianie miłości ojczyzny w dzieciach, ale także rozsądne gospodarowanie finansami, dbanie o język, ale też unikanie kupowania zagranicznych towarów, jeżeli wystarczały krajowe. Po powstaniu patriotyzm kazał kobietom przede wszystkim przywdziać żałobę narodową.
Pomimo podziwu dla Emilii Plater i podobnych bohaterek, dla ogółu kobiet polskich nie przewidywano czynnego udziału w walce o niepodległość narodu. Z drugiej strony, głoszono, że przyszłość narodu właśnie od nich przede wszystkim zależy. Ratować go miały nie przez czynną walkę, a przez wywierany przez siebie wpływ.
Jedną z najważniejszych ról kobiety w życiu patriotycznym było należyte wychowanie przez nią dzieci, zwłaszcza synów. W tym sensie od niej zależała cała przyszłość. Wszystkie autorytety powtarzały, że taki właśnie jest jej święty obowiązek – dostarczyć krajowi przyszłych patriotów.
Patriotyzm miał przejawiać się na różne sposoby. Istotnym argumentem zachęcaniu kobiet do pracy zarobkowej w „tradycyjnie kobiecych” dziedzinach – jak gospodarstwo wiejskie i rękodzieło – było zatrzymanie w kraju pieniędzy dotąd wydawanych na produkty sprowadzane z zagranicy.
