Zjawisko emancypacji kobiet było czymś nowym i dość niepokojącym. Z jednej strony stanowiło wyzwanie dla utartego porządku rzeczy. Z drugiej zwracało uwagę na fakt, że świat zmieniał się znacznie i szybko i że nowe czasy wymagały nowych środków, sposobów, modeli zachowań. Oczywiście, sama emancypacja także nie miała jednej definicji i w różnych krajach przyjmowała różne formy. Jednak, mimo protestów i krytyki, emancypantka pozostała już elementem społeczeństwa.
Nie tylko kwestia praw wyborczych, ale i samej aktywności publicznej kobiet – innej niż charytatywna, bywała mocno dyskutowana i znajdowała wielu przeciwników.
Tradycyjny podział sfer, według którego publiczna należała do mężczyzn, a domowa do kobiet, zabraniał kobietom aktywności publicznej pod groźbą „utraty kobiecości” albo wręcz moralnej degradacji. Zwłaszcza politykę uważano za zbyt agresywną i brutalną dla pań, a ich łagodzący wpływ na konflikty, który tak silnie odczuwalny miał być w strefie domowej, tutaj nie byłby skuteczny. Przeciwnie, udział kobiet tylko pogorszyłby sprawę. Nie uważano też, by mogły wnieść jakiś istotny wkład. Pozostawiano im wpływy pośrednie, tzn. kształtowanie sfery publicznej przez wpływanie na mężczyzn w domu.
Zestaw opisów ogólnej sytuacji kobiety, jej położenia w społeczeństwie i ewentualnych postulatów zmiany.
W miarę, jak ruchy kobiece na całym świecie zyskiwały na sile, coraz częściej zaczynały też pojawiać się żądania przyznania kobietom praw politycznych. Pod koniec wieku żądanie takie zaczynały być spełniane, z reguły w miejscach odległych od Europy – w 1893 r. prawo głosu wszystkim pełnoletnim kobietom przyznała Nowa Zelandia, w 1895 r. Australia Południowa. W częściach stanów Wyoming i Utah kobiety mogły głosować, odpowiednio, od roku 1869 i 1870. Znacznie bliżej, bo na Wyspie Man, przyznano kobietom ograniczone prawo wyborcze w 1881 r. Najgłośniej takich praw domagały się Angielki, regularnie składające w parlamencie stosowne petycje, by w końcu w początkach XX w. założyć aktywną organizację, której członkinie znane były powszechnie jako sufrażystki.
Jednym z głównych argumentów przeciw emancypacji była konieczność „obrony rodziny”. Jedni uważali, że zwolenniczki emancypacji świadomie odrzucają rolę kobiety w rodzinie, a wraz z nią powszechnie obowiązujące zasady moralności, domagając się prawa do rozwodów, a nawet „wolnej miłości”. Inni nie posuwali się tak daleko, ale uważali, że rezultatem zbyt daleko idących zmian w pozycji kobiety będzie nieuchronny rozpad rodziny tak, jak ją w tym czasie pojmowano.
Gdy była mowa o emancypacji kobiet, często wspominano przy tym sytuację kobiet w Ameryce – w zależności od nastawienia autora, używano jej jako przykładu pozytywnego lub negatywnego. Niektórzy chwalili amerykańską swobodę obyczajów, koedukacyjne szkoły i możliwości pracy kobiet, inni widzieli rozkład moralny społeczeństwa i wieszczyli jego szybki upadek. Jedni i drudzy skupiali się przede wszystkim na wielkich miastach i wybierali to, co najbardziej odpowiadało ich przekonaniom.
Większość publicystów wypowiadających się na temat emancypacji czyniła staranne rozróżnienie między emancypacją „właściwą” i „niewłaściwą” . Ta pierwsza wychodziła kobietom i społeczeństwu w ogóle na dobre, druga produkowała stereotypowe emancypantki.
Jaka była zatem „właściwa emancypacja”? To już zależało od danego autora, chociaż w przeważającej większości miała być zgodna z „powołaniem kobiety”. Przede wszystkim miała zlikwidować problem, któremu nie dawało się zaprzeczyć – kobiet, które po utracie rodziców lub męża zostawały bez środków do życia.
Posiadane „nadstandardowe” wykształcenie lub domaganie się takiego wykształcenia zostały niemal wyróżnikiem „emancypantki”. Termin „emancypantka” mógł mieć jednocześnie pozytywne i negatywne konotacje, podobnie jak dzisiaj termin „feministka” (zresztą „feministka” pojawiała się czasem wymiennie z „emancypantką”).
Wielu publicystów i wiele publicystek starannie unikało słowa „emancypantka” (na przykład Maria Ilnicka przeciwstawiała mu przejęty od Żmichowskiej termin „entuzjastka”). Wprowadzano też staranne rozróżnienie między „właściwą” a „niewłaściwą” emancypacją.
