Bielizna stołowa była ważnym elementem wyposażenia gospodarstwa i istotną częścią wyprawy panny młodej. Konieczny był duży zapas obrusów różnej wielkości, ponieważ łatwo się brudziły, a pranie robiło się rzadko. Zaś odpowiednio nakryty stół nie mógł się obyć bez świeżego, lśniącego czystością obrusa. Na użytek codzienny zalecano oczywiście obrusy skromniejsze (a nawet ceratę), najpiękniejsze i najdelikatniejsze pozostawiając na przyjęcie gości.
Bielizna stołowa także podlegała modzie, dostosowując się do aktualnej estetyki. Oczywiście wymiana całości byłaby kosztowna, ale pani domu starająca się nadążać za trendami mogła starać się sprawić (lub wykonać rękami mieszkających w domu kobiet, jeżeli były biegłe w robótkach) jeden czy dwa w aktualnie modnym stylu.

Stołowa bielizna brucze się bardzo prędko, dla tego też gdzie wiele dzieci, cerata na stół jest bardzo praktyczną rzeczą. W ogóle do użycia dziennego bielizna stołowa powinna być grubszą, od gości cieńszą. Niezbędnym jest także najściślejszy spis bielizny, a to od kawałków kosztownych, aż do ścierek.

Julia Selingerowa, Obowiązki kobiety każdego stanu w zakresie gospodarstwa domowego, Lwów 1882

 

Jako najbardziej elegancki na stół do kawy lub herbaty uchodzi w najnowszym czasie biały żadnym kolorem nie ożywiony obrus, którego deseń mały przerwany jednym lub kilkoma rzędami szlaczków ażurowych; w tym samym rodzaju są też serwetki. Również łubianą jest szeroka mereszka na obrusie i serwetkach. Tam gdzie kolor bardziej występuje, zastosowany jest w kształcie delikatnych szlaków, które otoczone są łańcuszkami przeźroczystymi. Haftowana bielizna stołowa cieszy się zawsze wielkim powodzeniem, lecz i ona doznała niejednej zmiany. Po wielkim rozpowszechnieniu złotego haftu płaskiego i ażurowego, doszliśmy teraz do haftu białego na bieliznie stołowej.
Najnowsze serwety z białej tkaniny lnianej — ozdobione pięknym białym deseniem haftem atlaskowym. W obec tego, że centki tego roku wszędzie swe panowanie rozpostarły, nie powinniśmy się dziwić, że i deseń różnorakich serwet i nakrywek oddaje należytą cześć tej modzie. Naturalnie, że wykonanie takiej serwety wymaga więcej czasu i trudów jak inne rodzaje haftu i wskutek tego serweta taka staje się przedmiotem kosztownym; wartość jej podnosi jeszcze otoczenie koronki klockowej lub szydełkowanej. Mniej mozolne i łatwiej do wykonania są serwety ozdobione deseniem w guście słowiańskim.

Nowa bielizna stołowa, w: „Nowe Mody”, 1890

 

Co się tyczy innych upiększeń stołu, to pierwszym warunkiem jest śnieżno-biała bielizna stołowa i jednostajność serwisów.

Do kwestyi jedzenia, w: „Nowe Mody”, 1891

 

Korespondencya.
Trifolium v u l g a r e. Wyprawa, jak się Pani wyraża, pod skromniejszemi warunkami, zawiera: 12 koszul płóciennych, 12 koszul szyfonowych; 6 koszul nocnych z szyftonu ozdobionych zakładkami, 6 z haft em; 6 par majtek szyfonowych. 6 z barchanu; 6 kaftaników z szyfonu, 6 z barchanu; 6 krótkich spódnic z szyfonu, 6 z barchanu; 6 dłuższych spódnic, 3 pegnoary, tuzin batystowych chusteczek do nosa, tuzin chusteczek płóciennych; 8 poszewek ze zakładkami, 8 ozdobionych szlaczkami dzierganemi, 8 z wstawkami i wolantami; 18 prześcieradeł; 24 ręczników, 12 par kolorowych pończoch. Ze stołowej bielizny: 2 obrusy ze serwetami na 12 osób, 6 obrusów ze serwetami na 6 osób, 6 kolorowych obrusów z małemi serwetami. Do białej batystowej sukienki dla druchny odpowiednim przybraniem byłyby wstążki aksamitne koloru żółtego. Monogramy otrzyma Pani na żądanie. Przy zamówieniu upraszamy o podanie wielkości znaku i rodzaju haftu.

Korespondencya, w: „Nowe Mody”, 1891

 

Stołowa bielizna w dużych garniturach zawsze modna biała, obrusy na 18—24 osób znaczą się kolorowo dwoma monogramami danemi na obydwóch końcach obrusa z brzegów poprzecznych na środku. Mniejszy obrus na 12 osób znaczyć trzeba z poprzecznej strony w jednym końcu; małe garnitury zakończane z brzegów frendzlą, znaczą się w rogu. Deserowe garnitury modne są kolorowe; ozdobne serwety haftowane kolorowo lub wyszywane ściegiem krzyżykowym będące bardzo w modzie obecnie, podajemy często w Tygodniku na rycinach.

O bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1891

 

Nawet stołowa bielizna zarzuciła wszelkie kolory. Spotykamy prześliczne garnitury z białemi wstawkami z gipiury lub koronki klockowej. Stosownie do stołowej bielizny wykonane są większe i mniejsze serwety na stół i tacę. Tu i ówdzie zdobią stołową bieliznę galonami z białego jedwabnego haftu, a garnitury do kawy nie mają więcej różnokolorowego haftu, tylko najdalej w jednym kolorze: zielonym lub żółtym. Frendzli nie używa się, zastępują je szerokie obrąbki z mereszką.

Modna bielizna, w: „Nowe Mody”, 1893

 

Biała stołowa bielizna pokazuje kolorowe hafty, które odznaczają się bogatym deseniem; haft wykonany jest jednak tylko w jednym kolorze.

Ubiory ranne i bielizna, w: „Nowe Mody”, 1894

 

To samo stosuje się także i co do bielizny stołowej. Najwięcej dziś używają do wszelkich mniejszych przyjęć, bielizny cienkiej kolorowej, pozostawiając białą jedynie, na, przy jęcia ceremonialne obiadowe. Ale i wtedy nawet przyozdabiają stoły haftowanemi „chemins de table,” obszywanemi wokoło gipiurowemi wspaniałemi koronkami.
Na wsi zaś, wszelkiego rodzaju przyjęcia robiono tego roku, używając bielizny kolorowej.

L.S., Korespondencya paryzka. Przegląd mód, w: „Bluszcz”, 1895

 

Jeszcze dla młodych mężatek posiadających w wyprawie obrusy piękne ale gładkie, nadmieniamy, że moda nakazuje ozdobić je haftem kolorowym, kratką ażurową, koronką; gładkie holenderskie obrusy — chluba naszych prababek, ustąpiły miejsca obrusów zdobnym kolorowemi szlakami w girlandy kwiatów i bukiety, haftem połączonem z pasami kratki ażurowej i t. p.

O ubiorach, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1895

 

Osoby zajmujące się obecnie przygotowaniem wyprawy, mogą poprzestać na pięknych białych w adamaszkowy deseń obrusach, na środku których tkany jest fabrycznie odpowiedni herb lub monogram — to już wielki zbytek, bo wyhaftowanie ręczne właściwych znaków bez porównania taniej kosztuje. Chcąc koniecznie iść za modą można przy białym obrusie i serwetkach dać naokoło girlandkę z kwiatów kolorowych. Podług nas najładniejsze jest białe nakrycie ozdobione pięknym haftem. Moda bardzo rozpowszechniła użycie podłużnych serwetek, zajmujących środek obrusa wzdłuż stołu, zwanych chemin de table. W ich wykończeniu i przyozdobieniu można rozwinąć gust, zbytek a nawet stosować się do chwilowej fantazyi mody — na takiej chemin de table bardzo efektownie odbija zastawa.

O nakryciu stołu, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Kratki ażurowe w rozmaitej szerokości i różnym układzie stanowią uprzywilejowaną ozdobę bielizny stołowej. Serwety i obrusy znaczą się z wązkiego poprzecznego brzegu — cyfry powinny być duże i ozdobne a umieszczone niezbyt blizko szlaku czy przyozdobienia kratką; na serwetkach do garnituru musi być taki sam znak tylko zmniejszony. Moda każe obecnie znaczyć jedną dużą literą z koroną, która powtarza się na wszystkiej bieliznie do wyprawy.

O bieliznie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Dla pań zajętych przygotowaniem bielizny do wyprawy, wyczerpujemy wszelkie szczegóły odnoszące się do tego przedmiotu, i dlatego to opis zamieszczony w N. 11 Tyg Mód uzupełniamy jeszcze kilkoma wskazówkami. Bieliznę stołową i na pościel moda każe zdobić przeważnie ażurowemi białemi szlakami, poczynając od skromnych obrębów i wązkiej kratki ażurowej, aż do najpiękniejszych haftów, najdelikatniejszej włoskiej kratki ażurowej, ściegów punto tirato i punto tagliato zamieniających tło płócienne w delikatną kratkę koronkową. Hafty białe (haft zwany Richelieu, Cluny, renesansowy) w połączeniu z gipiurą i koronką irlandzką, zastosowane odpowiednio, mogą zadowolić najwybredniejsze wymagania. Naturalnie, że tylko osoby bogate używają haftów ręcznych, większość poprzestać musi na haftach maszynowych; obecnie tak już udoskonalono maszyny Singera, że doskonale naśladują kratki ręczne, niezmiernie żmudne i forsujące oczy gdy tło jest cienkie.

O bieliznie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Serwety przykrywające stół do kawy lub herbaty nie mają już staroświeckiej frendzli, lecz zakończone są obrębem oddzielonym kratką ażurową; przy drogich cienkich garniturach dodaje się koronkę. Kratki ażurowe idą około brzegów, a szerszy pas środkiem serwety; serwetki muszą być ozdobione odpowiednio. W elegancko urządzonych stołowych pokojach bufet i stół z przyborami do zastawy do śniadania czy herbaty powinien być nakryty serwetą odpowiednią do nakrycia na głównym stole.

O bieliznie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Kolorowy haft modny jest tylko taki, którego deseń o ile możności naśladuje deseń i kolory ozdób na porcelanie, którą stół zastawiony. Do codziennego użycia używają serwet kolorowych w delikatny deseń złotożółty, lub blado-niebieski; nowość stanowi glansowany cwilich z mocnych konopnych nici, n. p.: serweta z tłem rezedowem w kwiaty bronzowe i poziomkowe odpowiednia na stół na werandzie. Do przyjęć przedwieczornych (five o'clock) modne białe serwety z kolorowym obrębem, lub kolorowym haftem.

O bieliznie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Podłużne serwetki kładzione na środku obrusa zwane chemin de table, coraz bardziej się rozpowszechniają, gdyż stanowią dużą ozdobę nakrycia. Najskromniejszy obrus przysłonięty piękną taką serwetką ozdobioną pracowitemi rączkami gospodyni domu, służyć może nawet w czasie przyjęcia. Przez długi czas modne były różne figurki wyszywane dziś moda uprzywilejowała kwiaty haftowane kolorowym jedwabiem, z resztą zostawia pole popisu osobistej fantazyi i pomysłowości. Prócz przyozdobienia nie małą rolę odgrywa i forma takich chemin de table; nową zmianę stanowi zamiast jednej podłużnej serwetki kładzenie dwóch, trzech lub nawet kilku serwetek jeżeli jest więcej nad szesnaście lub ośmnaście osób; serwetki umieszcza się poprzecznie na obrusie od jednego do drugiego nakrycia. Jeżeli mają leżeć trzy, to dwie boczne są jednakowe a środkowa powinna być w odmiennym kolorze i z odmiennym haftem; brzegi otacza wązka koronka albo szeroki obręb z kratką ażurową. Oryginalną serwetkę stanowią trzy razem położone kwadratowe serwetki, zwrócone rogami do środka, jednakowe lub odmienne. Fantazyjny wybryk mody we Francyi wprowadzony, przedstawia serweta biała atłasowa, z chemin de table z białego batystu oszytego koronką — garnitur składają serwetki batystowe z obrębem z kratką.

O bieliznie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1896

 

Pierwsze miejsce pośród bielizny zajmuje bielizna stołowa, która świadczy o zamożności i porządku domowym.
W ostatnich czasach, nakrycia stołowe trzymane są zwykle w stylu odrodzenia, t. j. w deseniu powtarzają się lilje burbońskie, stylizowane orchidee, liście winne i t. p. Prócz tego używane bywają obrusy i serwery, ozdabiane obrębami, lub mereżką. Do codziennego użytku praktyczniejsze są nakrycia, w drobny deseń, jak: kropki, tafle, przecinki i t. p.
Podwieczorkowe nakrycia przygotowywane są z płótna, zahaftowanego różnobarwnemi bawełnami lub jedwabiem i przyozdabiane mereżką; również używane są w tym celu płótna, tkane w kwadraty, które nadają się bardzo do roboty krzyżykowej. Na codzienny użytek służą zwykle adamaszkowe tkaniny w kolorach: różowym, niebieskim, liljowym i żółtym.
Do herbaty używanemi są okrągłe serwety i takież serwetki przybrane frendzlą i haftami. Zamiast dotychczas używanych czworobocznych laufrów, moda wprowadza na stoły w salonach serwetki owalne, okrągłe, kwadratowe, przybrane koronkami, pasmanteryą, aplikacyami i t. p., najczęściej w stylu rococo.

Przegląd mód. Nowości w bieliźnie, firankach i t.p., w: „Bluszcz”, 1897

 

Do bielizny stołowej i pościelowej monogramy są złożone z trzech liter początkowych imion pani i pana domu, oraz ich nazwiska.

Przegląd mód. Nowości w bieliźnie, firankach i t.p., w: „Bluszcz”, 1897

 

Ryciny nr. 36—99. uwidoczniają rozmaite wykonanie wyprawnej bielizny, z wyjątkiem bielizny kuchennej i dla służby, której głównym warunkiem jest to, aby ją szybko i łatwo wyprać można. I tak n. p. obrusy i serwety dla służby wykonane są z niebielonego płótna, które przez samo maglowanie dostaje piękny połysk i nie potrzeba go prasować. Do zawijania bielizny podczas maglowania używa się szerokich ręczników z szarego płótna z pąsowym galonem wrębianym; podobne ręczniki służą jako podkład do prasowania i można je też ozdobić szlakiem z haftu krzyżowego lub gałązkowego.

Kilka uwag o bieliznie, w: „Nowe Mody”, 1897

 

Na pytania prenumeratorek dotyczące bielizny stołowej odpowiadamy, że piękna cienka lniana biała bielizna stanowi zawsze modne i eleganckie nakrycie stołu w jadalnym pokoju, ale nowość, która ma urok nieprzeparty i zmienna fantazya mody wprowadziła w użycie kolorowe ozdoby na obrusach stołowych. Serwety do herbaty i kawy modne wyłącznie kolorowe; podłużne serwetki kładzione na środku białego obrusa są także kolorowe. Przerabiane w serwetach desenie ciągnione, rzucik lub szlaki są przeważnie koloru niebieskiego, różowego, lila i ponsowego. Białe adamaszkowe obrusy zdobi haft ażurowy, szczególniej przy deseniu rococo i kratka ażurowa, jako szlak w około brzegów. Frendzle zakończające dawniej serwety, zastąpione zostały szerokim obrębem odznaczonym kratką, przy serwecie 10 cent., przy serwetkach 3—4 cent. szerokim. Modną nowość przedstawia serwetka (chemin de table) podłużna z jedwabnego adamaszku żółtego z białym, 45 cent. szeroka, 108 cent. długa, przerabiana w deseń ciągniony z kwiatów, otoczona obrębem 5 cent. szerokim, oddzielonym kratką ażurową. Inny model serwety do herbaty liczył 80 c. w kwadrat i był różowy adamaszkowy ze szlakiem z liści i gałązek dębowych z żołędziami. Efektowna i w świeżym guście serweta była biała przerabiana w kolorowe bukiety; garnitur składało 12 serwetek po 44 cent. w kwadrat, brzegi zakończał szeroki obręb.
Jedwabne serwety są białe, jasno-żółte, blado-różowe lub niebieskie w deseń adamaszkowy, prócz którego idzie szlak odznaczony wązką kratką ażurową. Białe lniane obrusy zdobi piękny deseń nowego układu, np. w jednym rogu wielki bukiet, od którego rozchodzi się deseń na tło, zostawiając jednak drugi narożnik wolny do umieszczenia znaku. Inny deseń tworzył szlak w około a na środku odznaczał jakby chemin de table. Pracowite rączki mają szerokie pole do ozdobienia haftem bielizny stołowej; do haftu zastosowany ścieg płaski, a bawełny lub jedwabie kolorowe niezmienne po praniu.
Skromniejszy obrus uzupełnia i zdobi położona na wierzchu kwadratowa serwetka zwana milieu, przy której z boków krótkie odpowiednie gatunkiem i wykończeniem serwetki podłużne, prócz tego maleńkie śliczne serwetki doilies, jako podkładki pod koszyczki z owocami i kwiatami. Modne garnitury stołowe składają się z obrusa i trojakich serwetek, do obiadu, do herbaty i maleńkich do lodów i owoców.

O ubiorach, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1897

 

Do znaczenia bielizny zarówno modne monogramy łączone jak i litery oddzielne; wielkie obrusy zawsze znaczą się dwa razy — stosownie do gustu z obydwóch brzegów poprzecznych, albo też na skośnie przeciwległych rogach; trzeba uważać jak lepiej wypadnie deseń dobierając o ile możności tło gładkie pod znak, który liczy najmniej 10 cent. wysokości. Serwetki znaczą się tak samo lecz najwyżej 6 cent. długiemi literami, na środku albo na jednym rogu.

O ubiorach, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1897

 

Dobra gospodyni stara się nietylko o zaspokojenie potrzeb żołądka, lecz pamiętać powinna także o tem, że pięknie nakryty stół sprawia zawsze przyjemne wrażenie i podnosi apetyt.
Piękna stołowa bielizna i kwiaty są zawsze pożądanem strojem jadalnego stołu. Obecnie łubiane są obrusy z cienkiej, białej tkaniny płóciennej ozdobione mereszką i atłaskowym haftem. Haft ten jest często kolorowy i ożywia pięknie nakrycie stołu. Inne modne obrusy przybrane są gipiurową wstawką lub wenecką koronką, inne znowu wykonane z płóciennego adamaszku mają szerokie przeźroczyste galony; na niektórych obrusach haftowane są przeźroczyste kwadraty, pomiędzy którymi zrobione są nacięcia. Przez nacięcia te przewleka się wstążkę, której kolor zastosowany jest do porcelany. — Zupełnie biały obrus używany jest do większego przyjęcia.
Serwety są odpowiednie do obrusa; bardzo pięknie wyglądają białe haftowane medaliony, alboteż kolorowe gałązki kwiatów, mianowicie na każdej serwecie wykonuje się inny kwiat. Bardzo gustowne są serwety przybrane gipiurową wstawką i koronką lub weneckim haftem. W środku stołu kładzie się podłużną serwetę z haftem lub koronką. Do mniejszego przyjęcia używaną jest czworogranna serweta haftowana.

O nakryciu i ubraniu stołu, w: „Nowe Mody”, 1898

 

Fabrykanci zagraniczni dostarczają stosownej bielizny: obrusów, serwet i serwetek — już odpasowanej z wrobionemi w materyi ażurami, na której haftuje się bogate desenie, czasem skromnym mereszkowym ściegiem, łatwym do prania, a najczęściej jedwabiami. Dekorowanie kolorami bielizny bardzo w użycie weszło, do tego stopnia, iż jeżeli obrus jest zupełnie białym, pokrywa go się najkosztowniejszymi chemins de table z koronek, materyi jedwabnych i haftów; przy wielkich występach, uroczystościach, opina się girlandami świeżych kwiatów. Czasem gdy stół jest mniejszy, daje się na białym obrusie haftowane milieux, pokrywające tylko środek stołu; Jeżeli serwis na stole jest w stylu rococo, w takim razie nakrywki na obrusie muszą być owalne i haftowane w wykręcane girlandy. Czasem dla zmiany środek stołu biały, niczem nie zakryty, wtenczas pięknie haftowana chemin de table kładzie się wzdłuż stołu po obydwóch stronach, tuż przed talerzami.
Wytwór przechodzi w tym względzie wszelkie pojęcie i nieraz żal patrzeć, że arcydzieła sztuki igiełkowej narażone bywają na rozliczne niebezpieczeństwa ucztowe, jak splamienie sokiem owocowym lub polanie winem czerwonem. Może daleko praktyczniejszymi pokażą się w przyszłości stoły nie nakryte, o których pisaliśmy w 48 nr. „Tygodnika," lub stół z wielką płytą szklanną, przez której przezroczystą powierzchnię widać nogi biesiadujących. Stół taki błyszczący jak tafla lustrzana, rzeźbiony w kwiaty, za pociśnięciem guzika elektrycznego, zmienia barwy, obrzucając gości coraz nowym refleksem światła. Oświetlenie elektryczne doprowadzone dziś do doskonałości, przyczynia się do wywołania efektu i na patrzącym robi wrażenie bajki z Tysiąca i jednej nocy.

Z.A., O stołowej bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1898

 

Dzisiejsze obrusy wszystkie mają szlaki ażurowe; dawniej na środku haftował się wielki monogram biały łub kolorowy, dziś moda wymaga aby były cztery monogramy równej wielkości, na każdym z czterech brzegów, na środku haftowany.

Z.A., O stołowej bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1898

 

Zdaje się, że zbytek największy wkradł się do gabinetów, gdzie po obiedzie podają czarną kawę lub wieczorowy fife o'clock. Bywają serwety z indyjskiego jedwabiu w złoto żółtym, zielonym, lub jasno lila kolorze. Na tych serwetach brzeg haftowany szeroko, cienkiemi tasiemeczkami point-lace w odcieniu żółtawym.
Piękny garnitur tego rodzaju wykonanym był w Paryżu. Obrusik miał haft cieniowany jedwabiem różowym i zielonym, wyobrażający kwiaty orchidei; bukiety rzucane osobno, tworzyły u dołu listkami zęby, głęboko wycinane; takie same były serwetki, których się już pod filiżanki nie kładzie, lecz wkłada w środek, pokrywając serwetką filiżankę i spodeczek.

Z.A., O stołowej bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1898

 

Pewnem jest, iż aby urządzić obiad dystyngowany, trzeba na to pewnej inteligencyi, zadowolnić smak współbiesiadników i wprowadzić ich w różowy humor, ale nie na tem kończą się obowiązki pani domu.
Aby wymaganiom zbytku zadość uczynić, trzeba, aby elegancya nakryć była zupełna, nawet wyrafinowana.
A zatem najpierw bielizna stołowa powinna być białości nieposzlakowanej, najmniejszej plamki, najmniejszego odcieniu żółtego, lub niebieskiego.
Porcelana powinna być czystości lśniącej, kryształ wytarty doskonale, aby miał blask. Nakoniec srebro powinno być błyszczące, jak nowe, nie wystarcza, aby było czyste zupełnie, trzeba, aby miało blask wprost olśniewający. Wodą gorącą z mydłem szczotkę doskonale się czyści, lecz potem starannie wytrzeć skórką jelenia. Bielizna stołowa powinna też być na rogach elegancko haftowana.

Pogawędka gospodarska, w: „Bluszcz”, 1899

P. Stanisława. Serwetki stołowe znaczą się w jednym narożniku zwykle monogramem lub literami jak na obrusie, tylko mniejszemi. Składają się na ukos, gdyż wszelkie fantazyjne układanie serwet, niegdyś bardzo modne, zarzucono zupełnie i słusznie.

Odpowiedzi od redakcyi., w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1904

 

Co się tyczy bielizny stołowej to najmodniejsza jest biała — a lniana cieniutka i gładka przy wytwornem nakryciu ma pierwszeństwo nad adamaszkową. Obrusy zwyczajne tańsze, kupują się na łokcie i mają szlaki odpasowane tylko z podłużnych stron, zaś brzegi poprzeczne odcięte są bez szlaku; najpospolitszy jest deseń w drobną kratkę czyli szachownicę, rzucik z kwiatów. Ozdobniejsze są desenie większe w kwiaty, ptaki, kokardy i t. p. — cenę stanowi cienkość tła. Serwetki muszą być w deseń taki sam jak obrus; rozmiar ich wynosi 70 i 90 cent. do 75 i 95 cent.; szerokość obrusów wynosi zwykle 2 metry (3 łokcie i pół) długość na 11 osób 3 metry, na 18 osób 4 metry 50 cent. na 24 — 5 metrów 50 cent. długości Na wierzchu obrusa kładzie się modną serwetkę podłużną (chemin de table, mniej więcej 60 cent. szeroką i metr 30 cent. długą, wyszywaną lub haftowaną fantazyjnie. Do śniadania lub podwieczorku nakrywa się serwetą jak do herbaty albo obrusem adamaszkowym czy płóciennym z obrębem oddzielonym kratką, z haftem kolorowym około brzegów, z inkrustacją koronki. Okrągły stół przykrywa się obrusem kwadratowym.
Kolorowa bielizna stołowa została w użyciu do nakrycia codziennego lub rannego śniadania; ponsowy kolor jest bardzo modny; kolor złoto żółty, błękitny lub różowy w deseń biały połyskujący przedstawia się bardzo efektownie i wesoło.
Serwetek stołowych nie składa się fantazyjnie jak to niegdyś było w modzie, tylko raz składa trójkątnie.

O bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1904

 

Przy wyborze bielizny trzeba oddawać pierwszeństwo dobroci przed pięknością. Bielizna stołowa tkacka jest o wiele lepszą od gładkiej, bielszą i nie tak się prędko brudzi; przytem bielizna stołowa powinna od pierwszego rzutu oka różnić się od bielizny, mającej inne przeznaczenie. Toaletowa biała gładka lepsza od bielizny w deseń, dlatego, że prędzej schnie i, zdaje się, jest zdrowszą. Dla tej samej przyczyny stołowa bielizna bawełniane nie jest tak dobrą, jak wogóle płócienna, gdyż mech bawełny podrażnia skórę.

Mieczysław Rościszewski, Pani domu. Skarbiec porad praktycznych dla Polek wszelkich stanów, Warszawa, 1904

 

Stołową bielizną cerować przed upraniem. Używać do tego błyszczącej bawełny. Miejsce potrzebujące zacerowania zakleić z prawej strony sztywnym papierem, a cerować starannie z lewej strony; cera powinna zachodzić pół cala poza brzegi przetartego miejsca; nie należy z naprawą czekać, aż się zrobi zupełna dziura.

Wskazania praktyczne, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1905

 

Co się tyczy bielizny stołowej to moda rozdziela ją na dwa rodzaje: wspaniałe wyroby lniane adamaszkowe (toiles satin) w deseń przedstawiający różne sceny i rysunki w stylu Louis XV i Louis XVI — albo gładkie wyroby lniane z kratką ażurową points d'aiguille z cyfrą wyhaftowaną w rogu. Bielizna stołowa kolorowa modna do nakrycia do śniadania w kółku zażyłem; serwety białe ze szlakami kolorowemi już wyszły z mody. Zastrzegamy jednak, że to nie znaczy iż bielizna taka ma już być odrzucona — bynajmniej, tylko pisząc o najświeższych nowościach, nadmieniamy tę zmianę dla osób kupujących nową bieliznę do wyprawy. Serwetki podłużne (chemin de table) lub okrągłe kładzione na środku stołu, modne również białe z droższej koronki: Renaissance, Richelieu, albo płócienne haftowane, z kwadratami siatkowemi lub t. p. ale zawsze białe, podłożone taffetas różową, gdyż kolor ten jest najweselszy i najlepiej odbija przy oświetleniu. Znaczenie bielizny stołowej także uległo zmianie — moda skasowała wielkie, ozdobne, wyszukane monogramy, w których z trudnością można było odszukać właściwe litery wśród ornamentacji a wprowadza monogramy świeżego, o czystych linjach rysunku, łatwe do odczytania na pierwszy rzut oka i mające zaletę iż taniej będą kosztować. Do znaczenia bielizny damskiej służą monogramy lub dwie oddzielne litery około 1½ cent. wysokie. Bieliznę na pościel, ręczniki i serwety znaczą monogramami 3—3½ cent. wysokiemi. Na dużych obrusach stołowych dają monogram na środku ale przeważnie znaczą dwa razy to jest na środku dwóch stron poprzecznych; wielkość znaków zależy od rozmiaru obrusa, ale moda dyktuje małe znaki na wszystkich częściach nakrycia i wiele z jej zwolenniczek goniąc za nowością, każą znaczyć w rogu cyfry nie większe nad 1 cent.

O bieliźnie damskiej, stołowej i na pościel, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1905

 

Najwspanialsza bielizna stołowa zdobi się inkrustacją Cluny, albo szerokiemi pasami kratki ażurowej, wiązanej z pozostałych nitek tła po wysiepaniu. Serwety herbaciane również zdobi Cluny, forma serwet bywa kwadratowa lub okrągła, gdyż stoły okrągłe wracają w użycie a wkrótce może nawet zastąpią kwadratowe. Kolorowe obrusy pozostają do użycia codziennego, w kółku familijnem — kolory uprzywilejowane są: żółty i blado niebieski. Serwety podłużne do nakrycia bufetu w stołowym pokoju, modne z płótna białego, oszyte koronką.

O bieliźnie, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1906

 

Najświeższą nowość przedstawia serweta do stołowego pokoju, biała płócienna (toile ancienne), cała inkrustowana gipiurą i haftem, różni się ona tem od używanych dotychczas najwytworniejszych serwet, że jest koloru szarego (écrue) i bardziej ażurowa, więcej zahaftowana wymaga koniecznie podszewki kolorowej; uprzywilejowane kolory są zielony vert Nil i żółty bouton d'or. Taka serweta przedstawia niejako mozajkę koronkową, której efekt polega na umiejętnem zestawieniu kwadratów i rozet, między któremi wiją się rzucone fantazyjnie gałązki haftu, drobne gwiazdki i ażury.

Haft i koronki zastosowane do ozdoby mieszkania, w: „Tygodnik Mód i Powieści”, 1906

 

Na podobny temat: Nakrycie stołu